بالازر : فرزندی همانند طلا،اولاد زیبا
بالاش : فرزند کوچک
بامسی : عقاب،پرنده شکاری،طرلان
باولی : جوجه شاهین ویا بازاهلی شده ودست آموز
بای : عالیقدر،عالی جناب،غنی ومالدار
بایار : دارای نام وجاه، شهیر،بلند مرتبه
بایازید(بایزید) : ارمغان الهی،پدری که خداوندعطایش نموده باشد،شخص کارآمد،باهوش وذکاوت،توانا
بای بَک : آقای بزرگواروغنی
بایتور : بِیک ،همانند بیک،لایق حرمت،عالیقدر،ثروتمند
بایتوک : دارا،غنی،ثروتمند
بایرام : روز به یاد ماندنی مثل روز ملّی،تاریخی ،دینی و.. که به یاد بودش جشن بر پا گردد
بایسان : دارای شٲن ومنزلت ،بسیارمحترم،شهیر،بزرگوار،غنی
بایول : برگزیده،لایق حرمت،مُعَظّم،غنی ودارا
باییر : تپّه ،دامنه کوه،کوهپایه،گذرگاه،باریکه تنگ ودرازبین دوکوه
باییندیر : آنکه به حدّ تکامل وتعالی رسد،ترقی کننده
بَرکمان : نیرومندوقوی،انسان استوارومقاوم
بَرکیش : سالم وبی نقص بودن،سفت وسخت شدن
بَرگین : مقاوم واستوار،محکم وپابه جا،بی نقص،نیرومند
بَکمات : متشکل ازکلمات «بَی» و«محمد» است ازاسامی متداول درمنطقه ترکمنستان
بَکمان : محکم ،استوار،سخت،مقاوم وسالم،انسان نیرومند
بن تورک : من ترک هستم(دلی ،جسوروجوانمردم)
بوداق : شاخه هایی که ازتنه درخت رشد می کنند،تَرکه
بوراک : کویر،مکان غیرقابل کشت وزرع
بوران : کولاک،باران شدیدی که همراه با رعدوبرق بارد،برف وبوران، هوای برفی
بورقوت : نوعی شاهین شکاری
بورکوت : عقاب
بولات : فولاد،پولاد
بولاق : چشمه یامنبع آبی که اززمین جوشد
بقیه در ادامه مطلب
بویسال : وابسته ومرتبط با قدوقامت،راست قامت
بویسان : راست قامت،رشید وبرازنده،خوش قدوبالا
بَی : حاکم یک مکان،رئیس،سردَمدار،تحصیل کرده، داماد، بعضاً به جای عناوین آغاوجناب
بَیاض : کاملاً سفید
بیلتان : عالم،آنکه بواسطۀ دانش ومعرفتش کسب شهرت نماید
بَی لَربَی(بیگلربیگ) : عنوانی بود که درقدیم به حاکم یک ولایت اطلاق می گردید،والی،ناظر
بیلسای : به خوبی آشکارشونده،آنکه بدلیل معلومات ودانشش شناخته شود
بیلگن : صاحب معلومات وسیع،عالم ،باسواد
بیلَن : داننده ،فهمیده ،صاحب قوۀ ادراک وشعور،متوجّه شونده،خبردار
بیلیک : علم ،سواد وآگاهی
بٶیوک : آنچه که از لحاظ حجم،تعداد،مقدارومقیاس بزرگ ودرشت باشد، حجیم،دارای اهمیّت
پاشا : فرمانده کل قوا،متین وباوقتر
پاکمان : انسان پاک وصاف،بی گناه
پَک آلپ : جوان متین وباوقار،قهرمان استوارومقاوم
پَک اول : محکم وقوی باش
پَک شَن : بی نهایت شادمان ومسرور
پَکین : کسی که موردشک وسوءظن سایرین نباشد،به وضوح نمایان شونده
تئزآل : جَلدوچالاک،سریع وچابک
تئزآی : ماه عجول،ماهی که درابتداآید
تئلمان : زبانشناس،ادیب
تاپار : پرستش کننده،عبادت کننده
تارکان : پراکنده،پریشان،پاشیده شده
تاشکین : سیل،داشقین،جوشان وخروشان
تالای : اقیانوس،دریا،رودبزرگ،دریای بزرگ
تالو : برگزیده شده،ممتاز،پسندیده،زیبا
تامال : کامل وبی نقص،یکپارچه،مکمل
تامقا : مُهر،نشانه،علامت
تان : شفق،سپیده،دم،معجزه
تان آیدین : سفید شدن افق
تان پینار : چشمه یا منبع آب غیرعادی،چشمه فجر
تانری وئردی(تاری وردی) : عطاشده ازجانب خداوند،بخشیده شده ازسوی پروردگار
تان سئو : شیفته وعاشق معجزه ها
تان سئوَن : شیفتۀ عجیب
تانیل : شهیر،سرشناس ومشهور
تایاق(دایاق) : پایه،بنیان واساس،تکیه گاه
تایان : تکیه دادن،مطمئن بودن
تایلان : خوش قدّوقامت
تایماز : پابرجا،استوار
تَجَن : بُز کوهی
تک سوی : ازنسل وریشه ای واحد،خالص
تَکفور : حاکم امیر،حکمران
تَکیل : تنها،واحد،مفرد،تک
تَکین : واحد،یگانه،بی همتا،مفید
توپراک : خاک،زمین،اَرض،سرزمین
تورال : ثابت،نامتغیّر،ماندگار و زنده
تورقان : سالم وتندرست،سرحال وفعال
تورک آرسلان : شیرقوی وقدرتمند،ترکی که چون شیرقدرتمندوقوی باشد
تورک(ترک) : نیرو،قوّت،قدرت،قوی
تورک سوی : صاحب اجداد ونیاکان ترک
تورک ییلماز : ترک جسوروبی باک
تورَل : مرتبط باحق وعدالت،عادل
توزون : صبوروحلیم،لایق وشایسته،درست،مطابق ودارای تناسب،منتظم
توغار : سمت مشرق،خاور
توغان : عقاب
توکتاش : سنگ عظیم وبزرگ،دارای استقامت،مقاوم
توکتای : مقاومت کننده،بردباروصبور
تولقا : کلاه خود،کلاه آهنین
تونچای : محکم وسفت وسخت،مقاوم وقوی
تویقان : شاهین،لاچین
تیلاو : بهادرودلیر
تیمور : آهن،غیرشکننده
تٶرَل : متناسب بااخلاق
تٶکمَن : زیبا،برازنده
جئیحون : نام قدیمی رود« آمودریا»،خروشان وجوشان
جوشار : به هیجان آینده،ازخودبی خودشونده،خروشنده،لبریزو مالامال،غرّان
جوشغون : جوشان وخروشان،همواره درهیجان،غرّنده،لبریزشونده،سریع وشتابدار
چئویک : چالاک وزیرک،جَلد،سرزنده،ماهروزبردست،تندوتیز،محکم ونیرومند واستوار
چاپار : قاصد پیک ،چاپار؛خالدار،لکّه دار،دارای پوست ومویی سفید،زالی
چاپکان : آنکه دائم در حال حرکت باشدویک جا نایستد،مهاجم
چاچا : کماندو،دونده ،دریانورد با تجربه و ورزیده(به اصطلاح گرگ دریا)
چارمان : انسان خنده روومتبسّم ،بشّاش ومهربان
چاروم : درخت چنار
چاغماق : شعله شونده،جرقه زدن،فندک،آلتی که ایجاد جرقه کند
چاقین : آذرخش،صاعقه
چاکار : دیوارقلعه،رعدوبرق
چالیش : نبردوجنگ،مبارزه،محاربه
چام : درخت کاج
چانتای : همانند شفق،نظیرشفق،زنگ ،دارای صدایی مانندزنگ
چانقا : نوعی تله،دام،پنجه،نجیب،بااصال ونسب
چاولان : آبشار،شلاله،معروف،چاوالان
چاووش : راهنما،جارچی،گروهبان درارتش،سرکارگر
چووغون : بوران ،کولاک وبرف شدید ی که سرعتش از یکصدوبیست کیلومتر در ساعت تجاوز کند
چینار : درخت چنار
حاق تان : آنکه راستین ودرستکارباشد ،منصف،طرفدارحق وحقیقت
خاقان : خان بزرگ،خان خانان،شاهنشاه وامپراتور
خان : سلطان ،شاهنشاه ،حکمران
خانیم ناز : نازنین ودوست داشتنی چون خانم ،خانم بانازوغمزه
خَزَر : گشت وگذارکننده،آنکه درحال سیروسیاحت باشد،کسب نیرو ،پیشرفت کننده،تولید کننده
دئوریم : انقلاب،دگرگونی،تحوّل وتغییرریشه ای
داشقین : طغیان آب ازحاشیه دریابه اطراف،سیل،خروج خروشان سیلاب ازبسترواحاطۀ اطراف
داغ تکین : نظیرکوه،استواروپرعظمت چون کوه
داغلارجا : همانند کوهها،به اندازۀ کوه ها
دانیش : علم،معلومات واطلاعات،سواد
دانیشمان : مشاور،رایزن،طرف شور ومشورت
دَمیر : آهن،سخت ومحکم،استوار ومقاوم
دَنک : برابرومتعادل،متوازن ومتناسب
دورال : تغییرناپذیر،باقی ماندن به همان حالت گذشته،کاملاساکت وبی صدا
دوران : زیست کننده،آنکه زندگی کند و وجودش مشهود باشد،ماندگار
دورسون : بقا،ماندگاری وحیات،دراغلب موارد برای فرزندان مذکری که خواهان بقایشان بودند
دورو : صاف وتمیز،زلال ودرخشان،روشن وتابناک،عاری ازهرنوع آلودگی
دوروک : رٲس،نوک،قله،بلندترین نقطۀ درخت،پاک،آشکار،تابناک
دورول : پاک شدن،صاف وزلال گردیدن
دوغرو : راست ودرست،حق،صاف وزلال،آبرومند،عاری ازخطاوسهو، جهت مستقیم،استقامت
دومان : مه،آلودگی و دود،پرده،غمگینی،غصّه وکدورت،اغتشاش واختلاف، عدم درک متقابل
دونات : لباس پوشانیدن،تزئین نمودن،تجهیز کردن
دویار : درک کننده،احساس کننده،حسّاس
دویال : حسّاس،نیروی ادراک وفهم دقیق،توانا در تشخیص وتمییزسریع وبهتر
دَوین : جنبش وتکان،حرکت کردن،پیشرفت کردن،ترقّی وتعالی
دیریم : حیات،زندگی
دیزمَن : شاعر، سراینده
دیل چین : متناسب وهم وزن بااسم «ائل چین» ساخته شده است،ازبرای دل،به خاطردل
دیلمَن : آنکه مسلط به زبانهای زیادی باشد
دٶنمَز : با ثبات،صبوروپایدار،آنکه به باورهایش جامۀ عمل بپوشاند،مقیّدبه کلام خویش ،راسخ ومصمّم
زاغانوس : پرنده ای از تیرۀ شاهین
سئودالی : دلباخته وعاشق،سودا زده
سئویک : دوست ورفیق
سئویگ : عشق،محبّت،مهربان،مفتون
سئیحان : جاری وروان،خروشان،جوشان
سارمان : قوی هیکل،تنومند
ساغ آی : سالم ونیرومند،محکم واستوار،زنده،مقاوم
ساغمان : مقاوم ،دارای استقامت
ساغون : پیمانه،وسیله اندازه گیری
سالار : سردار،رهبرورئیس،بزرگ ومهتر،فرمانده
سانال : جذاب،شهیر،نام دار
سانلی : لایق حرمت وگرامی داشت
ساوورال : آنکه برسخن وقول خویش پایبند باشد
سایان : کسی که به سایرین احترام گذارد،درخورحرمت
سای دام : شفّاف،عاری ازعیب ونقص
سایمان : حسابدار،محاسب
ساییل : محترم،گرامی،معتبر
سَنجَر : نشاندن وشکافتن،غلبه کردن و فائق آمدن
سولدوز : ستارۀ آب،نام قدیمی سیّارۀ عطارد یاتیر
سونگو : سرنیزه تعبیه شده دردهانۀ لولۀ تفنگ،زوبین،نیزه کوچک
سٶنمَز : همیشه روشن وشعله ور،آنکه تاابد بسوزد وپرتوافشانی کند
شاکیر(شاکر) : شکرگذار
شانار : نام داروشهیر،پراُبُهّت
شانال : صاحب نام وجاه،شهیر
شانلی : مشهور وصاحب نام ،دارای شٲن وشهرت،صاحب رتبه ومقام
شاهلار : سلاطین ،حکمرانان ،پادشاهان
شاهین : پرنده ای شکاری و تیز با منقار کوتاه کج و، اگر اهلی گردد درشکارمورداستفاده قرارمی گیرد
شَن سوی : کسی که ازنیاکان وتباری خوشبخت باشد
شوبای : مرد قوی وسالم واستوار
شیراوغلان : پسری نظیرشاه
شیمشَک : صاعقه،رعدوبرق،آذرخش
قاپلان : پلنگ
قاچای : دونده،جَلدوتندوتیز
قاراتان : قبل ازسپیده دم،پیش ازشفق صبح ، قبل از طلوع آفتاب
قارادَنیز : دریای سیاه واقع درشمال کشورترکیه
قارتال : عقاب،قدرتمند وقوی
قایا : صخره،پرتگاه
قوباد : درشت وناخوشایند،ناموزون وبی ریخت،زُمُخت
قوتاد : شاد ومسرور باشد
قوتال : نیک بخت،شادمان وخوشحال،مسروروبا نشاط
قوتلو مارال : ماده گوزن مقدس وخوش یمن
قوچاق : جوانمرد،جسورونترس،دلیروشجاع،مردانه،سخاوتمند
قورخماز : بسیارنترس وبی باک
قورقود : دارای هیبت وشکوه،وحشت برانگیز،تندخو وخشن
قیلینج : شمشیر،قیلیج
کاراچور : شمشیر ، کمر
کامو : تمام ،عامّ،اجتماع ،عموم
کانیت : دلیل وبرهان،مدرک،ثبوت
کایان : آب پرسرعتی که ازکوه جاری شود ،سیل شدید کوهی،بهمن
کَسکین : تیز،برّنده ،تیغ
کوجامان : بسیار بزرگ ،درشت جثّه
کورال : قانون وقاعده،نظام وضابطه
کورجان : گداخته
کورشون : عنصرسُرب
کولک(کولاک) : باد و طوفان، کولاک
کونای : نشاط وسرور،شادمانی،فرح،خورشید،آفتاب کوچک
کونتای : محکم،نیرومند ومقاوم
کیپَر : دلاوروجوانمرد نمونه
کیرال : خلق،اجماع،حکمران،قیصر
کیرمان : انسانی که پوستش سفید باشد یا به سفیدی گراید
کیوانچ : اعتماد نمودن،احساس غرورکردن،افتخار،شادمانی
کٶک سان : دارای اصل وتبار
کٶک سَل : ریشه ای،پایه ای واساسی
گَرمَن : قلعه، بارو
گَزگین : سیّاح،توریست
گورسئل : سیل دمان،آب جاری خروشان وپرسرعت،،سیلاب
گورسان : صاحب شهرت وحرمت بسیار،شهیر ونامدار
گورساو : بسیارسالم واستواروسرزنده
گول اوغلان : پسری همچون گل،گل پسر
گول مان : انسان خوشایند ونیکو چون گل،دوست داشتنی چون گل
گونئی : سمت جنوب،مکان آفتابگیر
گون ایشیق : نور و درخشش خورشید
گوندَن : تابناک ودرخشنده همانند آفتاب،پارۀ خورشید،مهربان
گون دَنیز : « گون » و « دنیز »
گون شَن : خوشبخت
گون یاز : آفتاب بهاری
گٶک سئوَن : دوست دارنده آسمان
مانچو : اعاده کردن،حق کسی رابازگرداندن
مَحَمَّد : ستوده،بسیارخوشایند،پسندیده
موتسان : کسی که خوشبخت وسعادتمند محسوب می شود
نورپاشا : پاشای نورانی
نویان : سرکرده،فرمانده،شاهزاده،اصیل زاده،نجیب صاحب اصل ونسب
وورغون : دلباخته وشیفته،مفتون،شیدا،فریفته وواله گشته
وولکان : کوه آتشفشان
یئتکین : تکامل یافته ،بالغ شده،مجرّب
یئنَر : غالب ،پیروز وچیره
یئنیلمَز : آنکه هرگزشکست نخورده،ملغوب نگردد،صاحب دیانت
یاربَی : دوست ویاوربیک وآقا
یاردیمجی : کمک کننده ،مدد دهنده
یارقی : عدالت،رٲی وحکم ،شعور
یارقیچ : حاکم ،قاضی،داور
یازقی : سرنوشت ،بخت وطالع ،تقدیر
یاشموت : جوان خوش یمن ومبارک وخجسته ،خوش بخت واقبال
یاغیز : سیاه،مایل به سیاهی،خاک
یاکار : سوختن،شعله ورگشتن
یاکان : سوزاننده ،آتش زننده
یالچین : صخره بسیارمحکم ومقاوم وراست ،صخره قائم وتیز
یالمان : تپّۀ قائم وتیز،قلۀ کوه
یالین : شعله ،درخشان،درخشش آذرخش
یامچی : نامه رسان،چاپار،پیک ،قاصد
یانار : شعله ور،آتش افشان،آتشین
یورد : وطن ،سرزمین،مملکت یا ولایت
یوکسَک : والا،بلند،فوق،عالی
یولاچ : رهبر،راهنما،ایلچی،پیامبر
یول بارس : پلنگ
ییگیت : جوانمرد،جسور،شجاع
ییلماز : انصراف ناپذیر،کسی که ازگفته اش عدول نکند ،بی باک
یٶنتَم : مِتُد،روش واصول،قاعده