تورانلی : اهل توران زمین،ترک
تورک تَن : از جمعیت وتبار ترکها
تورمَن : مرغوب وبا کیفیت ،اعلا
تورناز : دخترترک ونازدار
تولین : آنکه بسیار ظریف دیده می شود، آینه
توماقان : گل نیلوفر
تونا : نام ترکی رود« دونای» که پس از رود وولگا واقع در اروپا طولانی ترین محسوب می شود
جئیران : غزال ،آهو
جان ایپک : آنکه روح وقلبش همچون ابریشم لطیف وظریف است
جان سِئل : متعلّق به روح وجان ،زنده وجاندار
جان سونار : کسیکه جان ودلش رادر تَبَق اخلاص گذارد ،آنکه از جانش نیزدریغ نورزد
جان سوی : آنکه از تبارنیاکانی نیکو وقدرتمند باشد
جان شَن : مسرور وبانشاط ،خوشبخت ، خوشحال وسرزنده
جَرَن : جیران،گوزن ماده،کاربرداین نام بصورت «جَران »نیزدیده می شود
جیلوه لی : باناز وغمزه ،آنکه عشوه وکرشمه کند
جیلوه ناز : نازنین ،دارای ناز وغمزه ،عشوه گر
چئچئن : زیبا،برازنده وخوشایند
چاغداش : معاصر، هم عصر، زندگی کردن در یک برهۀ زمانی واحد
چاغری : شاهین شکاری ،طرلان؛ دعوت کردن ،بیانیه ،فراخواندن
چاغلار : آبشار، آبی که جوشان وهمراه باغلیان وکف جاری گردد
چاغلایان : آبشار،آبشار مصنوعی ،آب یارودی که از یک مکان مرتفع سرازیر گردد
چاقیر : نام مخلوط با خاکستری ،پرنده شاهین تند وتیزودرشت
چایلان : ماسه زار ،ریگزار
چلنگ : حلقه گل ، تاج طلایی یانقره ای
چولپان : ستارۀ زهریاناهید،ونوس
چیچک : شکوفه ، گلهای گیاهان ودرختان که دارای رنگها ورایحه های متنوّعند
چیچک ناز : نازنین همانند گل ،زیبا رخسارعشوه گر
چیلَک : گیاه توت فرنگی ومیوۀ آن
چیم ناز : بسیار ناز کننده ،دارای عشوه وناز
حاک سال : منسوب به حق وحقیقت ،درارتباط با حق
حورال : آزاد، مستقل،آزاده
خاتون : درزن ،عیال،زوجه وهمسر
خانیم : عنوانی است مختص بانوان وبرگرفته از کلمه خان
خانیم زَر : خانمی نظیر طلا
دادلی : خوشمزه،بامزه
داغشَن : شادی وسرور کوهستان
دالغا : موج
دانشن : فجر شادی
دَفنه : درخت همیشه سبز که ازبرگهایشدرصنایع غذاییاستفاده میشود،درختچۀ غاز،درختچۀ برگ بو
دَنیز : دریا ، قسمت دریاهای زمین،دریای آب شور که با خشکی احاطه شود،وسیع،افزون،بی نهایت
دورا : قله کوه
دور تَکین : همچون دُرّ،نظیر مروارید ،عزیز ودوست داشتنی
دوردانه : دانه مروارید،دُرّ،لٶلٶ،عزیزومحبوب،خلف یااولاد گرامی ودوست داشتنی
دورنا : درنا
دوزگون : راست ودرست،عاری ازکجی وانحراف،مطابق باقاعده واصول ،بدون کمی وکاستی،کامل
دوزلو : بانمک ،ملیح ،باملاحت
دولغون : پر ،تمام
دولقون : تمام وکامل ،پروانباشته شده ، دارای مضمون،مهم،والا،برتر
دونیا : کائنات ،کرۀ زمین ،عالم هستی ،عالم اجتماعی انسانها
دویسال : دارای احساس وعاطفه ،صاحب حس وادراک واندر یافت ظریف،حسّاس
دویغو : درک ودریافت حوادث عالم خارج،قابلیت فهم وادراک،متوجه شدن وآگاهی یافتن
دیرلیک : آسایش ،امن وامان ،آرامش ،حیات ،تفاهم وسازش متقابل
دیکمَن : رأس ،نوک ،قلۀ کوه
دیلَک : آرزو وخواسته،مراد،خواهش
دٶکمن : جذاب،برازنده ولایق
دٶنوش : تغییر و تحول اساسی جهت توسعه وگسترش چیزی ونیز ترقی وپیشرفت می باشد
رشمه : روبان یا لنتی که به منظور زینت استفاده می شود
ریما : نام قدیم در یاچه ارومیه .
زئینَب : نگین سنگی قیمتی ،جواهرات ،زینت پدر
َزرتکین : دختر یابانویی که نظیرطلااست ،همانند طلا
زَرخانیم : خانمی نظیرطلا ،زیبا روی
زَرلی : پوشانده شده باطلا ،مزیّن به طلا
زومرود (زُمُرد ) : سنگی قیمتی وبراق به رنگ سبز
ژاریک : درخشنده ،منوّر
ژالین : شعله
ژَمیس : میوه ،ثمر
سئچکین : ممتاز،لایق گزینش ،برگزیده
سئزال : دارای احساس ،درک کننده ،فهمنده ،حسَاس
سئزَر : آنکه بتواند درک کند
سئل شن : سیل شادی
سئلناز : سیل ناز وعشوه ،دنیایی از قشنگی
سئودا (سودا) : عشق ومحبّت،سُودا ،عشق شدید،میل ورغبت،هوس وخواسته،آرزو
سئودیم : علاقه مند شدم ،پسندیدم
سئوَر : دوست دارنده وعاشق،محبوب ودوست داشتنی
سئوسای : احترام متقابل در عشق ورفیق
سئوشن : شادی را دوست دار
سئوکال : محبوبیّت داشته باش وزندگی کن ،حس صداقت درعشق
سئوگی : احساس علاقه ودوستی
سئوگیم : بیان واژه «سئوگی»اززبان اول شخص مفرد
سئوَن : دلباخته شونده
سئوناز : نازدوست ،عشق ناز
سئویل : دوست داشتنی ،لایق ، محبوب ، شایستۀ دوست داشته شدن
سئویم : جذّاب ،جلب کننده
سئوین : خوشحال گشتن ، شادمان ومسرور شدن
سئوینج : حس شعف وشادی ،فرح
ساچلی : گیسوی بلند
ساچناز : دختری که گیسوان قشنگی دارد
سارا : قوت و جسارت
سارای : ماه زرد و روشن،نام یکی ازآبادیها درجزیرۀ شاهی دریاچۀ ارومیه .
سارین : ترانه
ساناز : بی همتا ،کم نظیر
سانای : محترم ،لایق احترام
سایا : یک رنگ وبی ریا
سایات : دارای نام وجاه
سایرا(سِهره یاسِیره ) : آواز خواندن ،چه چه زدن ،بلبل
سایراش : نجوا کردن ،زمزمه نمودن ،به آرامی آواز خواندن
سایراو : پرندۀ آوازه خوان ،بلبل
سایقی : احترام ،حرمت ،ادب ونزاکت
سایقین : حرمت نشان دهنده ، احترام گذارنده ،انسان شایسته احترام
سای گول : گل مورد احترام ،زیبارخساری که لایق احترام است
سایلان : مورد احترام ،معتبر ومحترم
سایلاو : نماینده ،وکیل ،برگزیده
سایین : لایق حرمت ،محترم ،آنکه دیگران باوی محترمانه رفتارنمایند
سَرپیل : پاشیدن ،پراکنده گشتن ،جهیدن
سَرمین : محجوب ،باحیا ،آبرومند
سرین : صبور بودن
سَلما : برگ درشت ،برگ پهن
سَلَن : صدا ،آوای موزون ،لحن خوش ودلنشین ،آهنگ
سورمه : ماده ای که بانوان بر چشم کشند ،کَحل
سوسن : دراصل «شوسانّا» است گیاهی از تیره زنبق دارای برگهای زیباو خوشبو،این(نام بین المللی)
سولماز : آنکه تازگی وطراوتش راحفظ کند،همیشه شاداب،به دوراز پژمردگی
سومَر : قوم سومریان که بنابه نظریۀ بسیاری ازدانشمندان ازاقوام ترک بوده .
سونا : قو،اُردک ،اردکی که در ناحیۀ سرش پرهای سبزرنگ دارد،جهت مدح زیبا رویان
سونار : تقدیم می کند ،اهدا می نماید
سونال : تقدیم شده ،پیشکش شده ،عطا گشته ،هدیه شده
سونای : آخرین شب طلوع ماه،عطا شده ،تقدیمی
سوندوس : دیبا ،پارچه ابریشمی لطیف وگرانبها
سون گول : آخرین گل متولد شده از مادر (فرزند دختر)
سیبئل : قطرۀ باران ،سنبل ،خوشۀ گندم
سیرما : گلابتون،رشته های نازک وظریف وباریک طلایانقره شبیه به نخ،رشته زرین،یاسمین
سیلا : ملحق شدن ،وصال
شَن آی : ماه شادی بخش ،ماه خوشایند
شَنال : خوشحال ومسرور ،راضی وخوشنود ،شاد،دلخوش
شَن ایز : علامت یااثر شادی بخش ،نشانۀ خوشبخت
شَن سَس : خوش آوا
شَن گول : گلی که مایه خوشبختی است ،گل رضایت بخش
شَن ناز : دختر نازوشاد
شن یار : یارشاد وخوشحال
طرلان : بازشکاری،«طارلان»
فَرآی : نورماه ،مایه زینت وزیبایی ماه
فولیا : گل نسرین ،نرگس زرد
فوندا : علف جارو یاجاروب ،بیشه ای که در آن علف ها وبوته های بسیاری روئیده باشد،علفزار
قاراتئل : سیاه مو
قاراجا : تیره رنگ،بُز کوهی
قاراگیله : انگور سیاه دانه
قاراگٶز : سیاه چشم ،دارای چشمانی بامردمک سیاه رنگ
قَرَنفیل : گل میخک
قلم گول : دارای نگاری چون گل ،زیبارخسار
قنیره : بی مثل ومانند ،زیبارخسار بی نظیر
قوتلوآی : ماه مقدّس وخوش یمن
قیز ناز : دختر نازنین وعشوه گر
قیزیل : سرخ ،طلا
قیزیل گول : گل سرخ(رُز)،گل محمدی
کاراک : مردمک چشم
کاواک : درخت تبریزی ،سپیدار
کایرا : لطف واحسان ،نیکی کردن
کایران : چمن ،مکانی مسطح ،میدان
کایناک : منبع ،مٲخذ،فعال ، پرانرژی
کَپَنَک : پروانه
کَکلیک : کبک،پرنده کوهی
کَلَبَک : پروانه
کوتکو : ساده ،متواضع ،مٶدّب
کونات : آنکه محبت وعلاقه سایرین راجلب می نماید ،مهربان
کیمیا : علم شیمی ،حکمت وقدرت
کٶلگه : سایه
کؤنول : قلب ،دل ،احساسات قلبی ،میل واشتیاق ،آرزو ،هوس
گلین : عروس
گول آی : متشکل است ازدوکلمه «گول» و«آی»
گول ایز : نشان وعلامت گل ،ردِّ گل
گول باهار : گل وبهار
گول بَن : آنکه خالی زیبا چون گل داشته باشد
گول بنیز : گل چهره ،گل گونه
گول بوداق : شاخه گل ،بوته گل
گول تَک : گل نادروکمیاب ،نظیر گل
گول دَم : دارای نَفَسی خوشبوهمانند گل
گولدَن : به عمل آمده از گل ،متعلق به گل
گولر : خنده رو ،خندان ،تبسم کننده ، خوشحال ،مهربان ومشفق
گولرآی : « گول ر» و « آی »
گول سئل : سیلی از گل وشکوفه، نظیروشبیه گل ،متعلق به گل
گول سئو : علاقه نسبت به گل ،دوستدار گل ،شیفته وشیدای گل
گول سئوَن : عاشق گل
گل سئوین : خندیدن ،رقص وخنده ،شاد ومسرور گشتن
گول سَرَن : پراکنده کننده گل
گولسون : همواره شاد ومسرور ،خوشبخت وخرّم ،خندان
گول سوی : ازسلالۀ گل ،صاحب اصل و تباری نجیب وپاک چون گل
گوللَر : گلها
گوللو : مزیّن شده با گل ،گلدار
گولوش : خنده،شاد ومسرورگشتن،حالت ووضعیت خندیدن،مزاح شادی ونشاط
گولومسَر : همیشه خندان
گلابتون : رشته های باریک طلاونقره یارشته های نخی شبیه به آنها،نخ زردار
گول یاز : گل بهاری ،گیاهی که در فصل بهار گل دهد
گولین : نظیر وشبیه به گل ،گلزار ،گلستان
گوموش : نقره
گون : خورشید،روز،دوره و زمان
گون سئل : نظیر ومانند خورشید
گونَش : خورشید
گون فَر : اشعه خورشید ،پرتو آفتاب
گونول : خواسته وخواهش دل
گٶرکم : منظره،معروف شدن،شٲن وجلال،نمای خارجی
گٶزده : محبوب وپسندیده،تقریر شده،برتراز همه،خوشایند
گؤزَل : زیبا،بی عیب ونقص
گؤزَن : جذاب وگیرا ،زیبا
گؤک سئل : متعلق به آسمان
گؤک سَن : متعلق به آسمان،آسمانی
گؤک من : چشم آبی وبور،دختری با پوست سفید وموی زرد رنگ
گؤنَن : شاد گشتن،مرطوب
گؤی چَک : زیبا،دوست داشتنی
لاچین : پرنده ای شکاری ازجنس شاهین با پاهای قرمزرنگ
لیل پار : گیاهی برگ دار که درمناطق پُرمی روید
مئلیسا : تُرَنج ،علف لیمو ،بالنگ
مارال : گوزن ماده ،زیبا
مارتی : مرغ دریایی
ماگنولیا : درخت یا بوته ای است همیشه سبز دارای گلهایدرشتخوش عطر وبرگهایش گاهی میریزد
ماویش : دختر بچه بور یا سفید چهره ای که چشمانی به رنگ آبی روشن داشته باشد
ماه پاره : پارۀ ماه ،تکّه ای ازماه
مایوک : غنچه ،گل نشکفته
مَلتَم : باد ساحلی ،مه
مَنَکشه : گل بنفشه
مورایپَک : نوعی پارچه مخمل ،ابریشم بنفش رنگ
مورتان : رنگ صورتی شفق به هنگام سپیده دم
مورگول : گلی که به رنگ بنفش است ،گل بنفش رنگ
مورَن : رود ،آب روان وجاری ،نهر بزرگ
مویان : خیرات،خیرونیکی ،ثواب
مین گول : دسته ای حاصل ازهزارگل
مین ناز : آنکه نازوغمزه اش فراوان است،کسی که بسیارنازو آدا دارد
ناخیش : در اصل « نقش »است،طرح،شکل،زینت وخط
نارچیچک : گل انار
نارگول : گل انار
نارگیله : دانه های داخل انار
نارین : ظریف وباریک ،نازک ، ریزوکوچک
نارین گول : گل یا شکوفه ظریف وریز
ناز گول : گلی که ناز کند ،گل نازنین
نازلی : پرنازوعشوه ،ب اادا و اطوار
نسترن : نسرین
نورال : نورانی شونده ،روشنایی مقدّس
نورایشیک : بسیار درخشان،برّاقترین نور،بسیارتابناک
نورپری : پری تابناک ونورانی
نورجان : دارای جانی تابناک ودرخشان،آفریده شده ازنور،بسیارزیبا
نورچین : سیل روشنایی ،درخشش نور
نوردان : خلق شده ازروشنایی
نورسان : همچون نور،نظیر نور
نورلان : تابناک گردنده،درخشان شنونده،نورانی وبرّاق
نورمان : خلق شده ازنور،نظیر نور
وارجان : دارای قلب وروح وجان،اهل دل،صاحب حیات
وَردا : برگرفته از واژه عربی« وَرد» به معنای گل سرخ است
هومای(الهه) : الهه،پرندۀ هما،پرنده دولت وسعادت،یمن وبرکت
یئشیم : سنگی سبزرنگ وبسیارقیمتی،سنگ یَشم
یئنی شن : شادی جدید،جشن وشادی نو
یئنی گول : گل نوشکفته،گلی که هنوز طراوت داشته باشد
یاراش : خوشایندی،زیبایی،جذّابی
یاراشیق : دوست داشتنی ،زیباوجذاب ،خوشایند وخوش ظاهر
یارپاق : دراصل «یاپراق» است،برگ درخت وگیاهان
یارلیک : فرمان امر،دستور
یارماکان : هدیه،ارمغان
یازباهار : فصل مابین تابستان وزمستان،فصل پاییز
یازگول : گلی که درفصل تابستان می شکفد،گل تابستانی
یاسام : نظم وترتیب ،قاعده وقانون
یاشا : آفرین ،زنده باد
یاشار : زندگی کننده ،دارای عمری طولانی ،سالم وسرزنده
یاشام : حیات،عمر،زندگی
یاشیق : خورشید،نور آفتاب
یاشیل : سبزرنگ،تروتازه،باطراوت
یاشین : رعدوبرق،صاعقه،آذرخش
یاغمور : باران،بارندگی
یالدیز : مزیّن به آب طلا ونقره، زینت داده شده
یالقین : سراب
یاناک : گونه ،هریک ازلپهای درصورت
یوجَل : رفعت، بلندی، گرانقدری
یورتسال : منسوب به وطن ،وطنی
یوردام : چالاکی ،باسرعت وباشتاب حرکت کردن ،ناز،عشوه وآدا
یوردوم : وطن من ،زادگاه ومیهن من
یوروک : حیات ،آفرینش ،طرززندگی
یوسما : نازنین ،دارای عشوه وادا
یوکسَل : برتر، والا ،اوج گیرنده وبالا رونده ،محترم، ذیقیمت
یٶنال : دارای هدف وسمت وسو